Chlorheksydyna – z uwagi na szerokie spektrum aktywności i bezpieczeństwo stosowania – jest jednym z najczęściej wykorzystywanych środków antyseptycznych. Antyseptyk ten jest zalecany do chirurgicznej dezynfekcji rąk i odkażania skory przed zabiegami chirurgicznymi, a także w profilaktyce zakażeń szpitalnych, w tym zakażeń krwi związanych z cewnikiem naczyniowym i odrespiratorowych zapaleń płuc. Chlorheksydyna jest również rekomendowana do mycia pacjentów szczególnie narażonych na kolonizację i zakażenia, zwłaszcza z udziałem szczepów wieloopornych. Reakcje alergiczne na chlorheksydynę (takie jak kontaktowe zapalenie skory) nie są częste, a reakcje anafilaksji występują bardzo rzadko. Opisywana w ostatnich latach redukcja poziomu wrażliwości bakterii na chlorheksydynę nie wpływa na kliniczną skuteczność tego antyseptyku, pod warunkiem przestrzegania zaleceń dotyczących jego prawidłowego stosowania.
Zespół Lemierre’a to sepsa poanginowa, na którą składa się triada objawów: przebyta 4–15 dni wcześniej infekcja górnych dróg oddechowych, zakrzepica żyły szyjnej wewnętrznej oraz sepsa z wytworzeniem odległych ropni tzw. przerzutowych (głownie w płucach). Przed erą antybiotykoterapii śmiertelność z powodu tej choroby była bardzo wysoka, obniżyła się po wprowadzeniu do leczenia antybiotyków. Najczęstszym patogenem wywołującym zespół Lemierre’a jest Gram-ujemna beztlenowa pałeczka – Fusobacterium necrophorum. W leczeniu stosuje się: penicyliny z inhibitorami beta-laktamaz, metronidazol, karbapenemy, klindamycynę, cefoksytynę przez około 6 tygodni. Prawidłowo zdiagnozowana choroba wiąże się ze śmiertelnością wynoszącą około 5–18%; w przypadku braku prawidłowego rozpoznania śmiertelność jest dużo wyższa. W niniejszej pracy przedstawiono opis przypadku w celu przybliżenia obrazu klinicznego zespołu Lemierre’a.
Przeszczep mikroflory jelitowej (FM T) jest bezpieczną i skuteczną procedurą wykonywaną u dorosłych pacjentów z nawrotową/oporną chorobą związaną z Clostridium difficile (CDI). Skuteczność FM T wynosi 90,8%. Nawrót – zgodnie z definicją wprowadzoną przez Centrum Kontroli Chorób w Atlancie w 2007 roku w celu ujednolicenia monitorowania chorób wywoływanych przez C. difficile (definicje tożsame ze stanowiskiem Europejskiej Grupy Badawczej) – to kolejny epizod schorzenia w okresie krótszym niż 8 tygodni od początku poprzedniego zachorowania, którego objawy ustąpiły po lub bez leczenia. W niniejszej pracy zaprezentowano opis przypadku 68-letniej pacjentki po laparoskopowej resekcji esicy z powodu raka śluzotwórczego G3. Chora była leczona przeszczepem mikroflory jelitowej od dawcy niespokrewnionego z powodu drugiego nawrotu infekcji związanej z C. difficile. Po początkowej dobrej odpowiedzi klinicznej stan pacjentki uległ pogorszeniu. Doszło do uogólnienia infekcji toczącej się w obrębie jamy brzusznej (sepsa), skutkującego hipotensją niereagującą na płynoterapię oraz niedrożnością jelit wymagającą kontynuacji leczenia w Oddziale Chirurgii Ogólnej. W związku z niewielkim doświadczeniem (lub jego całkowitym brakiem), wprowadzenie procedury oraz ocena jej skuteczności przysparza lekarzom wielu trudności, zwłaszcza jeśli dotyczy chorych ze znacznie obciążonym wywiadem chorobowym oraz wikłającym się procesem hospitalizacji, tak jak miało to miejsce w przypadku opisywanej pacjentki.
Pełzakowica jest kosmopolityczną, inwazyjną chorobą przewodu pokarmowego, wywoływaną przez pierwotniaka Entamoeba histolytica. Szacuje się, że z powodu pełzakowicy umiera rocznie około 40 000–100 000 osób. Ta pasożytnicza choroba najczęściej występuje w krajach tropikalnych i subtropikalnych o niższych standardach sanitarnych, głownie w: Indiach, Indonezji, Meksyku oraz Tajlandii. Z racji nasilonego ruchu turystycznego do tych regionów, lekarze rożnych specjalizacji (a zwłaszcza lekarze rodzinni) powinni pamiętać o możliwości nabycia pełzakowicy. Do infekcji dochodzi na drodze transmisji fekalno-oralnej, a typowym materiałem zakaźnym jest zanieczyszczona cystami E. histolytica woda lub żywność. Około 80–90% przypadków pełzakowicy przebiega w postaci bezobjawowej kolonizacji, w pozostałych przypadkach pierwotniak powoduje zapalenie jelita grubego (tzw. czerwonka amebowa) lub rzadziej manifestuje się przez zajęcie narządów wewnętrznych (wątroby, płuc, osierdzia, mózgu oraz skóry). Pierwsze objawy postaci jelitowej pojawiają się po kilkutygodniowym okresie wylęgania i obejmują: krwistą lub śluzową biegunkę, bol brzucha, utratę apetytu oraz spadek masy ciała. Klasyczną metodą diagnostyczną jest mikroskopowa ocena próbek kału, z dodatkowym wsparciem metod serologicznych i/lub molekularnych. Leczenie bezobjawowych nosicieli polega na podaniu leków działających w świetle jelita, najczęściej paromomycyny. Terapię objawowej infekcji E. histolytica rozpoczyna się najczęściej od metronidazolu, a następnie – w celu eradykacji nosicielstwa – stosuje się leki działające w świetle jelita (paromomycyna, jodochinol lub diloksanid). Postępowanie w przypadku ropnia amebowego może dodatkowo wymagać interwencji chirurgicznej.
Liczba pacjentów zarówno zainteresowanych leczeniem, jak i leczonych ortodontycznie w gabinetach stomatologicznych ciągle rośnie. Celem leczenia jest przywrócenie prawidłowych warunków zgryzowych i czynności narządu żucia oraz poprawa estetyki uzębienia i rysów twarzy. Oczywiste jest, że leczenie ortodontyczne wiąże się z koniecznością prowadzenia wzmożonej higieny jamy ustnej (na skutek między innymi zwiększonej akumulacji płytki bakteryjnej i resztek pokarmowych) oraz z większym ryzykiem rozwoju zmian patologicznych w poszczególnych składowych jamy ustnej. W niniejszej pracy dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego jatrogennych efektów ubocznych występujących podczas leczenia aparatami (zarówno stałymi, jaki ruchomymi), zlokalizowanych na śluzówkach, co może utrudniać lekarzowi rozpoznawanie chorób przebiegających ze zmianami w jamie ustnej. Przedstawiono częstotliwość występowania zmian patologicznych na błonach śluzowych jamy ustnej (tzw. stomatopatii). Część z nich jest spowodowana niedostateczną higieną jamy ustnej, adherencją bakteryjną lub grzybiczą; część alergiami i urazami; inne z kolei osobniczą podatnością gospodarza. Wśród najczęściej spotykanych powikłań można wymienić: urazy w formie ran, otarcia o rożnej topografii spowodowane przez składowe części aparatu (takie jak zamki czy łuki ortodontyczne), afty, rożnego nasilenia stany zapalne dziąseł i infekcje grzybicze (szczególnie dotyczące użytkowania aparatów ruchomych). Dwa ostatnie z wymienionych powikłań pozostają w korelacji z poziomem higieny jamy ustnej: im słabsza higiena, tym cięższe zapalenia dziąseł i częstsze infekcje grzybicze. Wczesne leczenie zmian oraz edukacja w zakresie właściwej higieny jamy ustnej mają istotne znaczenie odnośnie motywacji pacjenta, przebiegu leczenia oraz jego efektywności.
Wszystkie podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych są zobowiązane do prowadzenia dokumentacji medycznej. Dokumentacja powinna być prowadzona na bieżąco i w sposób czytelny. W przypadku roszczeń pacjentów dokumentacja może zostać wykorzystana w celu udowodnienia prawidłowości przeprowadzonych działań.
Jednostki medyczne, które łączy wspólny mianownik – jakim jest instrumentarium chirurgiczne – muszą ze sobą współpracować. Dobra komunikacja jest bardzo ważna w kontekście opieki nad pacjentem. Stanowi gwarant najwyższego poziomu bezpieczeństwa dla chorych, u których wykonywane są zabiegi z przerwaniem ciągłości tkanek. W komunikacji mogą występować punkty krytyczne, które w sposób negatywny wpływają na współpracę pomiędzy blokiem operacyjnym a sterylizatornią. Obydwie te jednostki muszą dążyć do minimalizowania punktów krytycznych i tym samym zagwarantowania pacjentowi jak najlepszej opieki medycznej.
Prawidłowa mikrobiota jelitowa jest niezwykle istotna w procesach trawienia i wchłaniania oraz w utrzymaniu odporności organizmu człowieka. Naukowcy opisują coraz więcej związków pomiędzy jednostkami chorobowymi a dysbiozą jelitową. Dzięki badaniu KyberKompaktPro możliwe jest szczegółowe rozpoznanie i ocena autochtonicznej mikroflory jelitowej. Analiza ta jest nieinwazyjna, wykonuje się ją z kału pacjenta zgodnie z przyjętymi normami. W toku badania ilościowo i jakościowo ocenia się bakterie: ochronne, immunostymulujące, potencjalnie patogenne oraz odżywiające śluzówkę jelit. Nowością w polskiej diagnostyce jest określenie liczby bakterii Akkermansia muciniphila i Faecalibacterium prausnitzii współdziałających w odżywianiu śluzówki jelita poprzez produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Najnowsze badania wskazują na związek tych bakterii z prawidłowym funkcjonowaniem bariery jelitowej, przez co zmniejszeniu ulega ryzyko wystąpienia wielu chorób. Dzięki badaniu KyberKompaktPro można zastosować celowaną probiotykoterapię oraz indywidualnie dobrać leczenie w przypadku zróżnicowanych chorób.
Clostridium difficile jest najczęstszą przyczyną zakaźną biegunki szpitalnej. W ostatnich latach rośnie częstość występowania infekcji związanych z C. difficile (CDI) oraz ich ciężkość, w tym CDI niezwiązanych z opieką zdrowotną, u osób bez dodatkowych czynników ryzyka. Zakażenie może przybierać rożne formy kliniczne: od bezobjawowej, poprzez chorobę biegunkową (forma najczęstsza), aż do zagrażającego życiu zapalenia okrężnicy, manifestującego się biegunką i objawami ogólnymi. Szczególnie narażone na rozwój zapalenia okrężnicy są m.in. osoby starsze lub w trakcie leczenia onkologicznego. W diagnostyce zakażenia C. difficile do niedawna najczęściej wykonywano oznaczenie toksyn A i B w kale; okazało się jednak, że testy te mają zbyt małą czułość w odniesieniu do pojedynczego wykorzystania. W związku z tym obowiązującym obecnie standardem diagnostycznym jest test amplifikacji kwasów nukleinowych lub oznaczanie dehydrogenazy glutaminianowej, a następnie toksyn A i B w stolcu. Leczenie zależy od postaci choroby. W przypadku samoograniczających się form wystarczającym postępowaniem jest odstawienie antybiotyku powodującego infekcję. Gdy choroba ma łagodny lub umiarkowany przebieg, leczeniem z wyboru są metronidazol, wankomycyna lub fidaksomycyna. Dwa ostatnie leki zaleca się w przypadku ciężkiego zakażenia bądź nawrotów. Jeśli choroba ma ciężki przebieg, konieczna jest hospitalizacja, wdrożenie leczenia doustnego i parenteralnego oraz rozważenie wskazań do kolektomii. Na ograniczenie rozprzestrzeniania się zakażeń wpływają: przestrzeganie zasad higieny w ośrodkach opieki medycznej, szybka diagnostyka i izolacja chorych, a przede wszystkim racjonalna antybiotykoterapia. Brak jest uzasadnienia dla profilaktycznej diagnostyki u osób bez objawów oraz dla profilaktycznej farmakoterapii.
W ciągu ostatnich lat pojawiły się nowe leki przeciwgrzybicze oraz modyfikacje preparatów starszej generacji, zmniejszające potencjalnie ich toksyczność. Trudności terapeutyczne w leczeniu inwazyjnych zakażeń grzybiczych (IZG ) nadal jednak są związane z: pojawianiem się nowych gatunków grzybów chorobotwórczych dla człowieka, zróżnicowaniem biodostępności leków przeciwgrzybiczych oraz ich toksycznością, występowaniem interakcji z innymi grupami leków, a także z brakiem postaci doustnych lub pozajelitowych. Flucytozyna jest lekiem przeciwgrzybiczym należącym do grupy antymetabolitów. Jej mechanizm działania polega na hamowaniu syntezy kwasów nukleinowych poprzez tworzenie toksycznych fluorowych antymetabolitów pirymidyny. Flucytozyna jest skutecznym lekiem zalecanym w skojarzonej terapii uogólnionej kandydozy, kryptokokozy i chromoblastomikozy. W terapii kryptokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i ciężkiej układowej kandydozy zaleca się stosowanie leczenia skojarzonego z amfoterycyną B.
Mimo eliminacji wielu chorób zakaźnych dzięki wprowadzeniu szczepień ochronnych oraz znacznej poprawie warunków higienicznych, pozostają one nadal w centrum zainteresowania zdrowia publicznego, a narastająca lekooporność drobnoustrojów wciąż jest jednym z najważniejszych problemów nowoczesnej medycyny. Główną przyczyną lekooporności nabytej jest nieracjonalna antybiotykoterapia oraz duże zużycie antybiotyków. W maju 2016 roku ukazały się nowe wytyczne, opracowane przez ekspertów IDSA, SHEA i PIDS, dotyczące zarządzania lekami przeciwdrobnoustrojowymi. Rekomendacje mają za zadanie racjonalizację, a przez to ograniczenie stosowania leków przeciwdrobnoustrojowych. Spośród 27 wskazówek zaproponowanych przez IDSA, w niniejszej pracy wybrano i omówiono te, które zostały określone przy pomocy systemu GRADE jako silne rekomendacje oraz te, które dotyczą badań mikrobiologicznych. Ponadto przedstawiono dotychczasowe próby wdrożenia tych zasad w polskich szpitalach.
Szybki i wszechstronny rozwój medycyny, oprócz pozytywnego wpływu na stan zdrowia ludzi, niesie ze sobą także skutki uboczne w postaci zachorowań i zgonów z powodu zakażeń. Niepokojąco szybko narastająca oporność bakterii na większość stosowanych antybiotyków sprawia, iż ich działanie staje się nieskuteczne. Postęp medycyny nie pozostaje bez wpływu również na aspekt ekonomiczny, gdyż skutki leczenia zakażeń szpitalnych (HAI) pochłaniają znaczne koszty wydatków na ochronę zdrowia. W celu przeciwdziałania HAI do życia powołano Zespoły Kontroli Zakażeń Szpitalnych (ZKZS ), mające za zadanie m.in. nadzorować stosowanie antybiotykoterapii oraz zapobiegać występowaniu zakażeń. Materiał i metody Przeprowadzono badanie mające na celu ocenę działania ZKZS funkcjonujących w województwie pomorskim. W badaniu wzięło udział 10 szpitali z województwa pomorskiego (o łącznej liczbie około 1700 łóżek). Wyniki Wszyscy ankietowani stwierdzili, iż rzeczywisty czas pracy lekarzy epidemiologów i mikrobiologów, poświęcany na ZKZS , jest niewystarczający, aby w pełni zrealizować obowiązki należące do tych zespołów szpitalnych. Wnioski Zbyt mała liczba lekarzy epidemiologów i mikrobiologów w Polsce przyczynia się do zatrudniania ich na 0,4 etatu lub oddelegowania do pracy w Zespole Kontroli Zakażeń Szpitalnych, co ma negatywny wpływ na jakość pracy tych zespołów.
W oddziale intensywnej terapii (OIT) istnieje ryzyko rozwoju niebezpiecznych infekcji, gdyż największą grupę chorych stanowią pacjenci nieprzytomni, wymagający mechanicznej wentylacji płuc. Inwazyjność wielu procedur sprzyja występowaniu powikłań w postaci m.in. zapalenia płuc związanego ze stosowaniem wentylacji mechanicznej (VAP). Cel Celem niniejszej pracy była ocena poziomu wiedzy personelu pielęgniarskiego pracującego na OIT na temat zapalenia płuc u chorych wentylowanych oraz roli pielęgniarek w zapobieganiu VAP. Materiał i metody Badanie pilotażowe prowadzono przez 60 dni (od 1 czerwca 2013 roku do 31 lipca 2013 roku). Zostało nim objętych 131 pielęgniarek zatrudnionych w 7 oddziałach intensywnej terapii na terenie województwa podkarpackiego. Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem ankiety własnego autorstwa. Wyniki Wykazano zależność pomiędzy wiekiem pielęgniarek oraz ich stażem pracy a wiedzą dotyczącą zapobiegania VAP. Ankietowane z mniejszym doświadczaniem zawodowym dysponowały zazwyczaj mniejszą wiedzą. Pielęgniarki biorące udział w badaniu podnosiły swoje kwalifikacje najczęściej poprzez uczestnictwo w kursach specjalistycznych i kwalifikacyjnych, a także specjalizacje. Wnioski Personel pielęgniarski powinien być regularnie szkolony, zgodnie z obowiązującymi standardami oraz wytycznymi. Ujednolicenie wytycznych i procedur odnośnie VAP oraz stosowanie zaleceń dotyczących toalety jamy ustnej oraz toalety drzewa oskrzelowego przyczyni się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia tego powikłania u chorych leczonych w OIT. W odniesieniu do profilaktyki zakażeń wewnątrzszpitalnych istotne jest opracowanie i wdrożenie jednolitej dokumentacji medycznej na wszystkich oddziałach intensywnej terapii w Polsce.
