W pracy przedstawiono wyniki ankiety, mającej na celu poznanie opinii personelu bloku operacyjnego na temat potencjalnych czynników zwiększających niebezpieczeństwo wystąpienia zakażenia miejsca operowanego (ZMO). Anonimową ankietę przeprowadzono wśród 129 lekarzy i pielęgniarek, pracujących w blokach operacyjnych szpitali województw: świętokrzyskiego, mazowieckiego i podkarpackiego. Zdaniem większości badanych – w placówkach, w których pracują – występują zakażenia szpitalne, jednak tylko nieliczni zdawali sobie sprawę ze skali tego zjawiska. Ankietowani dobrze rozumieli rolę materiałów oraz środków ochrony personelu i pacjenta (w tym: fartuchów, obłożeń pola operacyjnego i rękawic), postrzegając je jako potencjalne czynniki ryzyka ZMO. Badanie wykazało deficyt wiedzy personelu medycznego w zakresie epidemiologii zakażeń szpitalnych oraz potwierdziło konieczność używania bawełnianych środków ochrony personelu (fartuchy) i pacjenta (obłożenia pola operacyjnego) przy zabiegach operacyjnych. W opinii badanych ilość materiałów barierowych (fartuchy, obłożenia, rękawice) spełniających normy oraz dostępność do nich w szpitalach jest zbyt mała, co powoduje konieczność korzystania z materiałów, które często ulegają uszkodzeniu, rozerwaniu, zamoczeniu i w rezultacie muszą podlegać wymianie w trakcie zabiegu. Warto także zauważyć, że kierowanie się ceną – z pominięciem innych cech i walorów produktu (wytrzymałość, dopasowanie, chłonność, łatwość mocowania itp.) – przy wyborze środków niesie ze sobą ryzyko zarówno dla pacjentów, jak i dla placówek szpitalnych.
Statyczne szynowanie kończyn stosowane w zapobieganiu przykurczom we wczesnej fazie gojenia jest powszechnie akceptowane, ale jednocześnie budzi kontrowersje. Efektywne leczenie głębokich ran oparzeniowych zapewnia szybka interwencja chirurgiczna: wycięcie martwicy do powięzi i pokrycie ran przeszczepami skóry własnej. W przypadkach oparzeń przekraczających 40% całkowitej powierzchni ciała (CPC), ilość skóry dawczej jest ograniczona. Brak możliwości szybkiego pokrycia ran siatkowanymi przeszczepami skóry pośredniej grubości wydłuża czas ich gojenia. Zakażenie rany jest jednym z częstszych powikłań pooparzeniowych. Zakażenie miejscowe grozi zakażeniem uogólnionym, konwersją głębokości rany oparzeniowej oraz brakiem wgojenia przeszczepów skóry lub keratynocytów z hodowli autologicznej. Ciężkie oparzenie kończyn dolnych u dzieci i przedłużone gojenie ran wiąże się z ryzykiem powstania wczesnych przykurczów. Oparzenia te wymagają zastosowania profilaktyki przykurczów w formie rehabilitacji czynnej i biernej, która w szczególnie ciężkich przypadkach wspomagana jest szynowaniem statycznym. Stosowanie tradycyjnego szynowania (gipsowej łuski) nie ułatwia gojenia ran zakażonych z powodu kształtu szyny i jej okrężnego mocowania. Zastosowana przez Autorów modyfikacja kształtu szyny pozwala na pozostawienie ran kończyny dolnej w otwarciu (bez przykrycia opatrunkiem lub szyną). Zapobieganie rozwojowi przykurczów stawów przy użyciu zmodyfikowanej szyny może ułatwić – w porównaniu z metodą tradycyjną – leczenie ran zakażonych.
Antyseptyk to produkt leczniczy (substancja lub ich mieszanina) wykazujący działanie bójcze wobec drobnoustrojów, stosowany miejscowo na skórę, błony śluzowe lub uszkodzone tkanki (rany), uwalniany do miejsca docelowego działania przez bezpośrednią aplikację. Z jego działaniem nie wiążą się zjawiska absorpcji i przemian metabolicznych, a eliminacja następuje na drodze fizycznej. Wybór antyseptyku oraz postaci leku (gotowego i recepturowego) jest zarówno prawem, jak i obowiązkiem lekarza oraz pielęgniarki. Wybór ten pociąga za sobą konsekwencje dla lekarza lub podmiotu odpowiedzialnego w postaci odpowiedzialności cywilnej i karnej za szkodę będącą następstwem działań niepożądanych leku. Antyseptyki są ważnym elementem procesu leczenia.
W pracy przedstawiono własne, wieloletnie obserwacje kliniczne powikłań zakażeń rotawirusowych u dzieci. Dokonano porównania wyników z doniesieniami innych autorów, korzystając z piśmiennictwa medycznego dostępnego w internetowej bazie MEDLINE. Powikłania choroby rotawirusowej występujące najczęściej u dzieci to: ostry zespół zaburzeń trawienia i wchłaniania (35%), zakażenia dróg oddechowych – zapalenie płuc (5%) lub zapalenie oskrzeli (10%), zapalenie wątroby i przemijająca hypertransaminazemia (9–18%). Mniej częste, ale równie groźne są powikłania neurologiczne (drgawki ogniskowe, toniczno-kloniczne lub zapalenie mózgu (3%)), zaburzenia hematologiczne, takie jak neutropenia śródinfekcyjna (3,9%) oraz przewlekła biegunka (2%). Najrzadszymi, ale jednocześnie najgroźniejszymi powikłaniami zakażeń rotawirusowych są wgłobienie jelitowe, zadzierzgnięcie jelita lub niedrożność porażenna jelit (0,08%). Wszystkie opisane powikłania są groźne dla małych pacjentów i w sposób istotny wydłużają czas hospitalizacji oraz zwiększają koszty leczenia.
Zgodnie z danymi ponad 350 milionów osób na świecie jest przewlekle zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu B (ang. hepatitis B virus – HBV), a 700 tysięcy umiera rocznie z powodu następstw zakażenia. Ponadto około 2 miliardy osób przebyło zakażenie, które – w warunkach głębokiej immunosupresji – może ulec reaktywacji. Choć aktualnie uważa się, że całkowita eradykacja HBV nie jest możliwa, to jednak pojawienie się nowych leków i ich odpowiednie zastosowanie, indywidualne dla każdego pacjenta, istotnie zwiększa szansę na zahamowanie postępu choroby. U chorych z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu B, u których dotychczas nie podjęto leczenia, możliwy jest wybór między monoterapią interferonem (IFN/pegIFNalfa2a) a jednym z analogów nukleozydowych lub nukleotydowych (AN); wybór między tymi dwiema opcjami jest indywidualny. W ostatnich latach dużą uwagę poświęca się monitorowaniu markerów odpowiedzi na leczenie. Wykazano, że służy to nie tylko ocenie skuteczności leczenia, lecz także przewidywaniu prawdopodobieństwa jego skuteczności i tym samym określaniu optymalnego czasu trwania terapii. Obecnie monitorowanie skuteczności leczenia opiera się przede wszystkim na: ocenie aktywności aminotransferaz, obrazu histopatologicznego wątroby, obecności antygenów HBs i HBe, określeniu wiremii HBV DNA oraz ilościowego stężenia antygenu HBs z uwzględnieniem jego kinetyki. Wydaje się, że w przewlekłym zapaleniu wątroby typu B ocena wiremii HBV DNA oraz kinetyki stężenia HBsAg są najbardziej użytecznymi markerami oceny skuteczności leczenia (także wczesnej).
Ludzki cytomegalowirus (ang. Human Cytomegalovirus – HCMV) – należący do rodziny Herpesviridae, podrodziny Betaherpesvirinae – jest szeroko rozpowszechniony. HCMV cechuje się wysoką zapadalnością i śmiertelnością wśród pacjentów o obniżonej odporności, jak np. biorcy przeszczepów narządów litych i szpiku oraz zakażeni wirusem HIV. Ponadto jest częstą przyczyną zakażeń wrodzonych. Obecnie w profilaktyce i leczeniu wirusa cytomegalii stosowane są gancyklowir, foskarnet i cidofowir, w stosunku do których dochodzi do selekcji szczepów opornych. Z tego względu prowadzone są badania nad innymi lekami, np. CMX001, AIC246, leflunomidem lub imitinibem, a także badania nad zastosowaniem związków pochodzenia roślinnego (np. flawonoidy). Jak dotąd brak jest skutecznej szczepionki profilaktycznej przeciwko cytomegalowirusowi. Na różnych etapach badań znajdują się szczepionki podjednostkowe, szczepionki DNA, peptydy oraz szczepionki z wykorzystaniem wektorów.
Karbapenemy są antybiotykami ostatniej szansy w leczeniu ciężkich zakażeń. Niestety w ostatnich latach wzrasta oporność na te leki, co jest związane z produkcją karbapenemaz. Obecnie do najważniejszych z nich – w grupie pałeczek rodziny Enterobacteriaceae – należą enzymy typu KPC, MBL oraz OXA-48. Z klinicznego oraz epidemiologicznego punktu widzenia istotne jest ich szybkie rozprzestrzenianie się, a współwystępowanie dodatkowych mechanizmów oporności na inne antybiotyki powoduje pojawianie się izolatów wieloopornych, niewrażliwych na wszystkie obecnie dostępne leki przeciwdrobnoustrojowe.
Karbapenemy są antybiotykami ostatniej szansy w leczeniu ciężkich zakażeń. Niestety w ostatnich latach wzrasta oporność na te leki, co jest związane z produkcją karbapenemaz. Obecnie do najważniejszych z nich – w grupie pałeczek rodziny Enterobacteriaceae – należą enzymy typu KPC, MBL oraz OXA-48. Z klinicznego oraz epidemiologicznego punktu widzenia istotne jest ich szybkie rozprzestrzenianie się, a współwystępowanie dodatkowych mechanizmów oporności na inne antybiotyki powoduje pojawianie się izolatów wieloopornych, niewrażliwych na wszystkie obecnie dostępne leki przeciwdrobnoustrojowe.
Pneumokoki wywołują rocznie około 15 milionów zachorowań na całym świecie. Dotąd opisano 94 serotypy pneumokoków. Jednym z najwcześniej opisanych jest serotyp 1 (SP1), który wyróżnia się spośród innych niezwykłymi właściwościami mikrobiologicznymi i epidemiologicznymi. SP1 jest jedną z najczęstszych przyczyn inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP) na świecie. Choć nosicielstwo serotypu 1 jest rzadko stwierdzane, to szczep ten potrafi wywoływać epidemie IChP, a także bakteriemię, ropniaki opłucnej oraz pierwotne zapalenie otrzewnej. W krajach afrykańskich serotyp ten przyczynia się do epidemii zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych. W pracy przedstawiono przegląd informacji dotyczących serotypu 1 dwoinki zapalenia płuc: jego epidemiologię, cechy charakterystyczne, odrębności w porównaniu z innymi serotypami pneumokoków oraz możliwości zapobiegania IChP wywołanej przez SP1.
Szybkie wykrycie i identyfikacja drobnoustroju odpowiedzialnego za zakażenie stanowi główny cel i jednocześnie wyzwanie dla klinicznych laboratoriów mikrobiologicznych. W ostatnich latach klasyczne metody mikrobiologiczne, takie jak hodowla i identyfikacja z zastosowaniem fenotypowych testów biochemicznych, uzupełniane są o nowoczesne metody analityczne i molekularne. W niniejszej pracy zostały omówione następujące metody: identyfikacja z zastosowaniem systemów automatycznych, spektrometria masowa MALDI-TOF, metody hybrydyzacji oraz metody PCR i RT-PCR.
Zgodnie z obowiązującą w Polsce ustawą o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń oraz chorób zakaźnych, podmioty lecznicze oferujące świadczenia szpitalne są zobowiązane do wdrożenia systemu zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych oraz zapewnienia jego odpowiedniego funkcjonowania. Tematyka dotycząca prewencji zakażenia miejsca operowanego (ZMO) jest obszarem nieustannie ewoluującym. W Polsce brakuje jednolitych rekomendacji ogólnokrajowych dotyczących tej kwestii. W literaturze naukowej jest wiele publikacji, w których autorzy wskazują kryteria istotne w zapobieganiu ZMO. Każdy podmiot leczniczy powinien posiadać własny program prewencji zakażeń okołooperacyjnych, uwzględniający rodzaj wykonywanych procedur medycznych, mapę mikrobiologiczną placówki oraz narzędzia jakimi dysponuje. W pracy podjęto próbę przeglądu wybranej literatury krajowej i zagranicznej, wskazując na elementy istotne w prewencji ZMO.
